Sudha Murty

सुधा मूर्ती यांनी अभियांत्रिकी शिक्षिका आणि प्रसिद्ध भारतीय लेखिका आहेत. 1995 मध्ये त्यांना रोटरी क्लब बंगलोर येथे "सर्वोत्कृष्ट शिक्षक पुरस्कार" देऊन त्यांना सन्मानित करण्यात आले . मूर्ती यांचे सामाजिक कार्यातील आणि कन्नड आणि इंग्रजी भाषेतील साहित्यातील योगदान प्रसिद्ध आहे . मूर्ती यांच्या व्यावसायिक कारकिर्दीला सुरुवात संगणक शास्त्रज्ञ आणि अभियंता म्हणून झाली. नारायण मूर्ती, त्यांचे पती ,  यांनी स्थापन केलेल्या  इन्फोसिस फाउंडेशनच्या त्या अध्यक्षा आणि गेट्स फाउंडेशनच्या सार्वजनिक आरोग्य सेवा उपक्रमांच्या सदस्या आहेत. मूर्ती अनेक सामाजिक कार्यात अग्रेसर असतात, त्यांनी अनेक अनाथाश्रमांची उभारणी केली तसेच ग्रामीण विकासाकरिता भरीव योगदान त्यांनी दिले. त्यांनी हार्वर्ड विद्यापीठात 'द मूर्ती क्लासिकल लायब्ररी ऑफ इंडिया'ची स्थापना केली व   कर्नाटकातील सर्व सरकारी शाळांना संगणक आणि ग्रंथालय सुविधा पुरविण्यात त्यांनी खूप मेहनत घेतली.

 बालपण  आणि शिक्षण:

सुधा मूर्ती यांचा जन्म कर्नाटकातील  शिगगाव  येथे डॉ. आर. एच. कुलकर्णी आणि विमला कुलकर्णी यांचा पोटी  19 ऑगस्ट 1950  रोजी झाला. त्यांच्या बालपणीच्या अनुभवावर त्यांच्या व  तिच्या पहिल्या उल्लेखनीय कामावर मी कशी शिकवली, माझी आजी आणि इतर कथा प्रसिद्ध आहेत.

पुढे मूर्ती यांनी बी.व्ही.बी. कॉलेज ऑफ इंजिनीअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी (आता KLE टेक्नॉलॉजिकल युनिव्हर्सिटी म्हणून ओळखले जाते), बी.ई. इलेक्ट्रिकल अभियांत्रिकी केले. त्या त्यांच्या वर्गात पहिल्या आल्या आणि कर्नाटकच्या मुख्यमंत्र्यांकडून त्यांना सुवर्णपदक मिळाले. मूर्तीने इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्समधून कॉम्प्युटर सायन्समध्ये एम.ई. पूर्ण केले, ज्यामध्ये तिने तिच्या वर्गातही अव्वल स्थान पटकावले आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंजिनिअरिंगमधून सुवर्णपदक मिळवले.

करियर

सुधा मूर्ती या भारतातील सर्वात मोठी वाहन निर्माता कंपनी टाटा इंजिनिअरिंग आणि लोकोमोटिव्ह (TELCO) मध्ये  पहिल्या महिला अभियंता आहेत. त्यांनी पुण्यात विकास अभियंता म्हणून काम केले, वालचंद ग्रुप ऑफ इंडस्ट्रीजमध्ये वरिष्ठ प्रणाली विश्लेषक म्हणून रुजू झाल्या आणि नंतर मुंबई आणि जमशेदपूरमध्ये काम केले. पेपरला telco ची जाहिरात आली होती त्या मध्ये महिलांनी आवेदन करू नये हे वाचून यांनी कंपनीच्या अध्यक्षांना एक पोस्टकार्ड लिहून टेल्कोमध्ये होणाऱ्या "केवळ पुरुष" लैंगिक भेदभावा विरोधात आवाज उठविला. शेवटी त्यांना telco ने नौकरी दिली. 

त्यांनी 1996 मध्ये इन्फोसिस फाऊंडेशन सुरू केले आणि आजपर्यंत ते इन्फोसिस फाउंडेशनचे विश्वस्त आणि बंगलोर विद्यापीठाच्या पीजी सेंटरमध्ये व्हिजिटिंग प्रोफेसर आहेत. त्यांनी ख्रिस्त विद्यापीठातही अध्यापन केले. त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली आणि प्रकाशित केली, त्यापैकी दोन प्रवासवर्णने, दोन तांत्रिक पुस्तके, सहा कादंबऱ्या आणि तीन उपदेशात्मक पुस्तके आहेत.

वैयक्तिक जीवन  

TELCO मध्ये इंजिनियर असलेल्या नारायण मूर्ती यांच्याशी  10 फेब्रुवारी 1978 ला सुधा मूर्ती विवाहबद्ध झाल्या. या दाम्पत्याला अक्षता आणि रोहन ही दोन अपत्ये आहेत. त्यांची मुलगी अक्षता ब्रिटनचे पंतप्रधान ऋषी सनक यांची पत्नी आहे.  

सुधा मूर्ती चित्रपटप्रेमी सुद्धा आहेत.  त्या संपूर्ण चित्रपट पाहते. फिल्मफेअरला दिलेल्या  मुलाखती त्या आनंदाने सांगतात कि ३६५ दिवसांत ३६५ सिनेमे पाहण्यापर्यंत मजल मारणारी मी  सिनेप्रेमी आहे. त्या म्हणतात  मी खरे तर चित्रपट पत्रकार बनू शकले असते कारण मला चित्रपटांचा कधीच कंटाळा येत नाही"

 इन्फोसिस स्थापन कारणानं  पती नारायण मूर्ती यांनी नोकरी सोडली आणि त्यांचे आयुष्य बदलले. त्यांनी स्वतला कधीही पैशाचा मालक  समजले नाही,  फक्त पैशाची विश्वस्त मानत होत्या कारण त्यांच्या मते पैसा नेहमी हात बदलतो. जेव्हा तुम्ही यशस्वी व्हाल, तेव्हा ते समाजाला परत द्या ज्याने तुम्हाला खूप सदिच्छा दिल्या आहेत यावर त्यांचा पूर्ण विश्वास होता.

पुरस्कार

१] पद्मश्री पुरस्कार : डॉ. ए. पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्या हस्ते सुधा मूर्ती यांना पद्मश्री पुरस्कार मिळाला.

२] M.Tech मध्ये प्रथम क्रमांक प्राप्त केल्याबद्दल इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंजिनिअर्सकडून सुवर्णपदक.

३] B.E मध्ये सर्व शाखांमध्ये सर्वाधिक गुण मिळवल्याबद्दल सुवर्णपदक.

४] कर्नाटकातील सर्व अभियांत्रिकी विद्यापीठांच्या SSLC मध्ये सर्वोच्च गुण मिळविल्याबद्दल रोख पुरस्कार.

५] कर्नाटक विद्यापीठाच्या परीक्षेत प्रथम येण्यासाठी सीएस देसाई पुरस्कार.

६] कर्नाटक सरकार द्वारे कर्नाटकातील उत्कृष्ठ अभियांत्रिकी विद्यार्थी म्हणून युवक सेवा विभाग पुरस्कार देऊन सन्मान .

७] 1995: रोटरी क्लब ऑफ बंगलोर कडून 1995 मध्ये सर्वोत्कृष्ट शिक्षक पुरस्कार.

८] पब्लिक रिलेशन्स सोसायटी ऑफ इंडियाकडून समाजाच्या उत्कृष्ट सामाजिक सेवेसाठी राष्ट्रीय पुरस्कार.

९] 'अत्तिमाबे' पुरस्कार त्यांच्या कन्नडमधील तांत्रिक पुस्तकासाठी (शाले मक्कलगी संगणक – शालेय मुलांसाठी संगणक).

१०] रोटरी साउथ तर्फे हुबळी उत्कृष्ट समाजसेवेसाठी पुरस्कार.

११] साहित्य आणि सामाजिक क्षेत्रातील कामगिरीबद्दल 2000 मध्ये "कर्नाटक राज्योत्सव" साठी राज्य पुरस्कार.

१२] सन 2000 मध्ये केलेल्या उत्कृष्ट सामाजिक कार्यासाठी 2001 मध्ये 'ओजस्विनी' पुरस्कार.

१३] मिलेनियम महिला शिरोमणी पुरस्कार.

१४] 2006 मध्ये त्यांनी आर.के. साहित्यासाठी नारायण पुरस्कार.

१५] 2011 मध्ये, भारतातील औपचारिक कायदेशीर शिक्षण आणि शिष्यवृत्तीला प्रोत्साहन देण्यासाठी मूर्ती यांना मानद LLD (डॉक्टर ऑफ लॉ) पदवी.

१६] 2013 मध्ये, नारायण मूर्ती आणि सुधा मूर्ती यांना "बसवश्री-2016" पुरस्कार, सुधा मूर्ती यांनी म्यूट संचालित अनाथाश्रमाला बक्षीसाची रक्कम सुपूर्द केली.

१७] 2018 मध्ये क्रॉसवर्ड-रेमंड बुक अवॉर्ड्समध्ये मूर्ती यांना लाइफ टाइम अचिव्हमेंट अवॉर्ड मिळाला.

पुस्तके :

सुधा मूर्ती याची कन्नडमधील काही उल्लेखनीय पुस्तके म्हणजे डॉलर बहू, रुना, जेंटली फॉल्स द बकुला. त्यांचे "How I Taught My Grandmother to Read and Other Stories" या पुस्तकाचे हिंदी, मराठी आणि आसामीसह १५ भाषांमध्ये भाषांतर झाले आहे. "The Day I Stopped Drinking Milk" हे त्यांचे नवीनतम पुस्तक आहे. वाइज अँड ओल्ड, ओल्ड मॅन अँड द गॉड, द मॅजिक ड्रम अँड अदर फेव्हरेट स्टोरीज आणि जेंटली फॉल्स द बकुला ही मराठी चित्रपट पितृरूप सुधा मूर्ती यांच्या कथेवर आधारित त्यांनी लिहिलेली इतर उल्लेखनीय पुस्तके आहेत.

सामाजिक उपक्रम :

मूर्ती यांच्या सामाजिक कार्यात आरोग्य, शिक्षण, महिला सक्षमीकरण, सार्वजनिक स्वच्छता, कला आणि संस्कृती आणि तळागाळातील गरिबी निर्मूलन यांचा समावेश आहे. प्रत्येक शाळेसाठी एक वाचनालय या त्यांच्या संकल्पनेमुळे आतापर्यंत 50,000 ग्रंथालयांची स्थापना झाली आहे. बंगळुरू शहरात 10,000 सार्वजनिक शौचालये आणि शेकडो शौचालये बांधून ती ग्रामीण भागात मदत करत आहे. इन्फोसिस फाऊंडेशन हा 1996 मध्ये स्थापन झालेला सार्वजनिक धर्मादाय ट्रस्ट आहे आणि मूर्ती विश्वस्तांपैकी एक आहेत. करोना काळात दवाखाने उभारले. फाऊंडेशनच्या माध्यमातून त्यांनी पूरग्रस्त भागात 2,300 घरे बांधली आहेत. तमिळनाडू आणि अंदमानमधील त्सुनामी, कच्छ, गुजरातमधील भूकंप, ओरिसा, आंध्र प्रदेशमधील चक्रीवादळ आणि पूर आणि कर्नाटक आणि महाराष्ट्रातील दुष्काळ यासारख्या राष्ट्रीय नैसर्गिक आपत्तींना हाताळले आहे. 2011-12 या वर्षातील त्यांच्या साहित्यिक कार्याबद्दल कर्नाटक सरकारने त्यांना प्रतिष्ठित साहित्यिक पुरस्कार "अत्तिम्बे अवार्ड" देऊन गौरविले.